علامه امینی رحمه الله علیه عطش و ولع بسیاری نسبت به مطالعه و تحقیق در موضوعات اسلامی داشتند. اکثر عمر با برکت ایشان در سفرهای علمی و مطالعات و تحقیقات بسیار، صرف شده است .

ایشان در حیات طیبه خویش به تالیف کتاب‌هایی پرداخته و نظرات علمی و فکری خود را به نگارش درآورده‌اند.

در این مقوله جهت آشنایی آنان که نسبت به معارف دین و اهل‌بیت علیهم السلام عطش دارند و عاشقانه در پی کسب معرفت گام برمی‌دارند؛ آثار این بنده پاک خداوند و عاشق و پیرو اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را معرفی نموده تا کویر تفتیده وجودشان از چشمه زلال معرفت سیراب گردد.

۱- تفسیر فاتحه الکتاب

این کتاب شامل دو فصل است:

فصل اول: در تفسیر سوره.

فصل دوم: در تحلیل سوره و بیان ظرایف آن و توضیح در توحید، قضاء و قدر و جبر و تفویض. که در کل این مباحث از سخنان گهربار رسول اکرم و از احادیث اهل‌بیت علیهم السلام استفاده شده است. این کتاب به زبان فارسی ترجمه شده است.

۲- شهداء الفضیله .

این کتاب تاریخی، و موضوع جدیدی است که نام علمای شهید شده از قرن چهارم هجری تا عصر حاضر ذکر شده است. کسانی که از ناموس اسلام مقدس دفاع کرده و به شهادت رسیده‌اند که ۱۳۰ شهید می‌باشند. این کتاب تحت عنوان “شهیدان راه حق و فضیلت” به فارسی ترجمه شده است.

۳- کامل الزیاره .

این کتاب تالیف ابن قولویه است و علامه امینی این کتاب را با نسخه‌های مختلف مقابله و تطبیق داده و نیز احادیث و اسناد آن کتاب را با کتاب‌های متاخر از جمله وسائل و مستدرک و کتب رجالی تطبیق داده است.

۴- ادب الزایر لمن یممّ الحایر .

کتاب مختصری است در ذکر مسائلی که زائر بقعه امام حسین علیه السلام باید رعایت بنماید که البته این آداب برگرفته از احادیث اهل‌بیت علیهم السلام می‌باشد .

۵- سیرتنا و سُنّتنا.

این کتاب در پاسخگویی به سوالی مطرح شده از فردی در حلب لبنان از علامه امینی به نگارش در آمده است. سوال کننده در خصوص عقیده غلوّآمیز شیعیان در محبت اهل‌بیت پیامبر صلوات الله علیه و آله و برگزاری مراسم عزای سیدالشهدا و اعتقاد به حرمت تربت سیدالشهدا و سجده بر آن، شبهاتی مطرح نموده که علامه امینی رحمه الله علیه در ردّ این شبهات مطروحه و ردّ غلّو بودن این موارد، این کتاب را به نگارش درآوردند. مولف در این کتاب به بیست و چهار سوگواری که رسول مکرم اسلام در خانه همسرانش، مسجدالنبی، و در جمع صحابه برای امام حسین علیه السلام برگزار کرده‌اند؛ استناد می‌کند. در این مجامع رسول اکرم صلوات الله علیه و آله در حالی که امام حسین علیه السلام و تربت کربلا را که در دست داشتند را به مردم نشان می‌دادند؛ می‌فرمودند: همانا که امت من این فرزند مرا خواهند کشت و این تربت کربلاست . سپس از دیدگان مبارک رسول اکرم صلوات الله علیه اشک جاری می‌شد.

در قسمتی دیگر از این کتاب، مرحوم علامه به موضوع سجده بر چیزهای جایز پرداخته که استحباب سجده بر تربت حضرت سیدالشهدا را نیز مطرح نموده است. این کتاب تحت عنوان “راه و روش ما، راه روش پیامبر ما” ترجمه شده است.

۶- تعالیق فی اصول الفقه علی کتاب الرسائل للشیخ الانصاری .

این کتاب حاشیه‌ای است بر کتاب رسائل شیخ انصاری.

۷- تعالیق فی الفقه علی کتاب المکاسب للشیخ الانصاری .

این کتاب حاشیه‌ایست بر کتاب مکاسب شیخ انصاری .

۸- المقاصد العلیّه فی المطالب السنیّه .

در این کتاب، بحث‌ها و تحلیل‌های تفسیری مرحوم علامه امینی ذکر شده است که در خصوص آیات ذیل می‌باشد .

– ربنا امتنا إثنتین و أحییتنا اثنتین … . (غافر/ ۱۱)

– و لله الاسماء الحسنی … . (اعراف/ ۱۸۰)

– و إذ أخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم … . (اعراف/ ۱۷۲)

– و کنتم أزواجا ثلاثه … . (واقعه/۷)

۹- ریاض الانس .

این شامل دو جزء می‌شود:

جزء اول که هفتصد صفحه می‌باشد در آن آثاری از نظم به نثر از زبان عربی به فارسی از مشاهیر شعر گردآوری شده است. و در آن برخی از حوادث تاریخی نیز نقل شده است و … .

جزء دوم که هزار و دوازده صفحه دارد شامل مباحثی از تفسیر، حدیث، تاریخ و عقاید می‌باشد.

۱۰- رجال آذربایجان .

در این کتاب زندگینامه ۲۳۴ دانشمند، ادیب و شاعر از رجال خطّه آذربایجان بیان شده است .

۱۱- ثمرات الاسفار .

این کتاب در دو جلد تدوین شده است. جلد اول شامل مطالب پراکند‌ای از کتاب‌هایی است که علامه امینی در کتابخانه‌های عمومی هند مطالعه کرده است .

جلد دوم شامل گزیده‌هایی از مطالب مطالعه شده توسط علامه در کتابخانه‌های سوریه می‌باشد .

۱۲- العتره الطاهره فی الکتاب العزیز – او – الآیات النازله فی العتره الطاهره .

این کتاب در موضوع آیات نازل شده در شان اهل‌بیت پیامبر علیهم السلام می‌باشد. در این کتاب علامه، نظرات علمای تفسیر، حدیث و کلام را درباره این آیات مطرح نموده است که ایشان همگی در این مورد متفق النظر بوده‌اند . مباحث این کتاب توسط مرحوم علامه امینی به الغدیر منتقل شده است.

۱۳- الغدیر .

علامه امینی برای تالیف الغدیر زحمات بسیاری را متحمل شدند. ایشان به اکثر کتابخانه‌ها در عراق مراجعه کرده و سپس به ایران آمده و به تمام کتابخانه‌ها رفته، مطالعه و نسخه برداری نمودند.

ایشان با همت والا و با عشق فراوان در شبانه روز به طور خستگی ناپذیر حدود ۱۷ ساعت مطالعه و نسخه برداری داشتند. طوری که یکی از فرزندان ایشان که در هند به همراه ایشان بودند پس از چند روز مطالعه بیمار می‌شوند و توان اینگونه مطالعه را نداشتند که پزشکان ایشان را از ادامه مطالعه منع می‌کنند. اما علامه با وجود این که از فرزندشان بزرگتر بودند ولی به گونه‌ای خستگی ناپذیر به کار ادامه می‌دادند.

علامه پس از مطالعه کتاب‌های کتابخانه‌های ایران به هند سفر می‌کنند تا کتاب‌های آنجا را هم مطالعه و نسخه برداری نمایند.

پس از آن به کشور سوریه سفر کرده و از کتابخانه‌های آنجا نیز بهره بردند. پس از سوریه به ترکیه سفر نموده و در آنجا نیز به مطالعات خود ادامه دادند.

و پس از این زحمات بسیار بود که الغدیر خلق شده و مورد استفاده مشتاقان قرار گرفت.

مهری هدهدی

تبیان

منبع:

مقدمه الغدیر، ج ۱، صص۸۲ – ۱۱۷، چاپ ۱۳۶۸، متن عربی .