به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شیعیان، به مناسبت شبهای قدر خبرگزاری ابنا با استاد طباطبایی گفتگویی داشته است:ابـنا: ماه مبارک رمضان از نیمه گذشته است و شاید هنوز بعضی‏ها توشه ای از این ایام بر نداشته باشند. به نظر شما اینگونه افراد چه كنند؟ــ بسم الله الرحمن الرحیم. پیامبر اكرم(ص) در شب اول ماه رمضان خطبه ای خواندند و مردم را به كارهایی ارشاد كردند و فرمودند: «شما به ضیافت خدا دعوت شده اید». وقتی شما به ضیافتی دعوت می شوید خود را برای حضور در آنجا مهیا می كنید و آمادگی برای رسیدن به آنجایی كه دعوت شده اید را كسب می كنید. مثلاً خود را تمیز می کنید و لباس های مطلوب می‏پوشید. این آداب، هم برای جسم است و هم برای روح. پس برای حضور در ضیافت خدا، اول باید خود را پاكیزه و آماده حضور در مهمانسرای خداوند كنیم. سپس باید بار خود را سبك كنیم تا برای مهمانی خدا آماده شویم. پاکیزگی با گناه نکردن حاصل می شود و سبک‏باری با توبه. لذا می‏بینیم بیشترین سفارشی كه برای ماه مبارک رمضان آمده "گناه نكردن" است. اگر در غیر ماه رمضان كسی گناه نكند ثوابی برای او نمی نویسند؛ ولی در ماه رمضان گناه نكردن ثواب دارد. می فرماید كه نفس كشیدن و خوابیدن شما ثواب تسبیح دارد. بنابراین بهترین توصیه به همه کسانی که می‏خواهند توشه مناسبی از این ایام بردارند این است که گناه نکنند.ابـنا: امشب، یکی از سه شبی است که احتمال دارد شب قدر باشد. خدا در این شب از ما چه می خواهد و ما باید به چه درجه ای برسیم كه مطلوب خداوند باشد و رضایت او حاصل شود؟ــ خداوند متعال در سوره قدر می‏فرماید: «لَیلَةُ الْقَدر خَیرٌ مِن أَلْفِ شَهر * تَنَزَّلُ الْمَلائكَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بإذنِ رَبِّهِم مِن كُلِّ أَمر». انسان باید به همین "كل امر" برسد. كل امر یعنی همه چیز؛ یعنی حد اعلا. ما در هر چیزی كه مربوط به ما می شود باید «حد اعلا»ی آن را كسب كنیم؛ مانند حد اعلای معرفت به خدا. در این صورت است که خداوند از ما راضی می شود.ابـنا: حد اعلایی که در شب قدر می‏توانیم از خدا بخواهیم چیست؟ــ حد اعلایی که باید بخواهیم "خیر دنیا و آخرت" است. قدر یعنی اندازه گیری. اندازه گیری ها كه صورت می گیرد، قضا به حكم می شود. برای همین می گویند "قضا و قدر". پس در شب قدر برنامه ریزی می شود و خداوند حكم می كند كه این كار بشود یا نشود. من در شب قدر بالاترین چیزی را كه باید بخواهم این است كه "كل خیر دنیا و آخرت" را بخواهم.ابـنا: این خیر دنیا و آخرت همان چیزی است كه ما می خواهیم یا همان چیزی است كه خدا می خواهد؟ــ شاید خیر دنیا و آخرت چیزی باشد که از نظر ما خیر نباشد؛ همانطور كه خداوند می فرماید: «عَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَیئاً وَهُوَ خَیرٌ لَكُم». گاهی هم انسان فكر می كند که چیزی خیر است ولی شر در آن است «عَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَیئاً وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ»؛ مثل كسی كه بیماری قند دارد اما از خوردن غذاهای شیرین لذت می برد و گمان می كند خوب و خیر است ولی در واقع برای او ضرر دارد و شر است. بسیاری اوقات من از یك مسأله و حادثه ای اكراه دارم ولی وقتی برای من خیر است باید خود را به آن راضی كنم. پس بهتر است كه انسان در تقدیرات الهی همیشه تسلیم باشد. بنابراین خیر دنیا و آخرت آن خیری است که خداوند برای دنیا و آخرت ما مقدر می‏سازد.ابـنا: قبول دارید که این رضایتمندی، گفتنش آسان است؛ اما عمل کردن به آن سخت است و به این راحتی نیست؟ چه كنیم تا به مقدرات الهی راضی باشیم؟ــ این بیشتر به علم آدمی بستگی دارد. انسان باید بفهمد و باور كند. این فهمیدن و باور كردن را "یقین" می‏نامند. افرادی را در نظر بگیرید كه ساعت ها كلاس می‏روند و درس می‏خوانند و بالاخره صبح زودی از خواب بیدار می شوند و به امتحان كنكور می روند تا به دانشگاه برسند. با اینكه كار سختی است پس چرا آن را انجام می دهند؟ برای اینكه مطلوب ذهنی آنها رسیدن به درجات بالای علمی است و باور دارند که رسیدن به این درجات، با این دشواری ها حاصل می شود. ما باید باور كنیم كه بعد از مرگمان غیر از این دنیا، زندگی بهتری از آنچه كه اکنون فكر می كنیم وجود دارد. اگر این باور وجود داشت، تلاش می‏کنیم كه هرچه در این زندگی هست را عوض کنیم و خودمان را بهتر از آنچه هستیم قرار دهیم. پس آنچه برای رضایتمندی انسان مهم است اول "معرفت" است. معرفت، شناخت خدا و شناخت زندگی است. دوم اینكه روش های خدا برای سعادتمندی را براحتی بپذیرد. باید باور كنیم آنچه او برای ما تقدیر كرده خیر و صلاح و درست است و به همان خودمان را راضی كنیم. البته همانطور که گفتید رسیدن به این مرحله چندان راحت نیست. پیامبر اکرم(ص) در بخش دیگری از همان خطبه می فرماید: « إنّ أنفسكم مرهونةٌ بأعمالكم فَفُكُّوها باستغفاركم». یعنی جان شما در رهن اعمال و كارهای شماست. پس این اعمال ماست که ما را به آمادگی برای رسیدن به این مرحله می‏رساند.ابـنا: مثلاً چه اعمالی؟ــ استغفار، قرآن خواندن، دعا كردن و گناه نكردن از جمله اعمالی است كه این آمادگی را ایجاد می‏کند. یکی دیگر از مهمترین اعمالی هم که در روایات آمده "خدمت به خلق" است.ابـنا: پیشنهاد عملی شما برای شب های قدر ـ خصوصاً برای جوانانی كه در این شب ها به صورت عظیمی در مساجد حضور پیدا می كنند ـ چیست؟ــ من یك انتقاد كلی به برنامه های مرسوم شب قدر دارم. نظر من این است که هر كسی باید به طور طبیعی در این شب ها عمل كند. سعی نكنید برنامه های فشرده قرآن و دعا داشته باشید؛ سعی تان بر آزار رساندن نباشد؛ بلکه در چهارچوب مشخصی اعمال خود را انجام دهید؛ با مردم باشید؛ سعی كنید در این شب ها به همدیگر كمك كنید. حتی خنده و شوخی هم با عبادت شب قدر منافات ندارد.ابـنا: یعنی همه نباید یك عمل مشخصی را انجام دهند؟ به عبارت دیگر هر كس به میزان معرفت و توانی خود عبادت کند؟ــ یک اعمالی هست كه خداوند حدود و ثغور آنها را تعیین كرده و همه باید آن را انجام دهند؛ مانند روزه ماه رمضان. لذا كسی نمی‏تواند بگوید من به این روش روزه نمی گیرم؛ نه، این كلیات برای همه ثابت است. اما برخی اعمال هم بستگی به خود نسان دارد؛ مثل غریزه كه در همه افراد وجود دارد ولی روش تربیتی ما آن را تغییر می دهد. توجه كنید كه یكی از راه های كمال آدمی قرآن است و بعد احادیث و روایات. گام برداشتن در این مسیر كمال هم به تناسب هر كسی است. ما یك سری دعاهای عمومی مثل "دعای ابوحمزه" داریم. مثل آب و سبزی كه غذاهای عمومی هستند و همه می خورند؛ ولی بعضی غذاها هم مخصوص بعضی افراد است و همه هاضمه ها آنها را جذب نمی‏کند. لذا بعضی دعاها فرق دارد. دعای هر كسی مخصوص اوست و برای همین می گویند كه این ذكر را فلانی بگوید و بهمانی نگوید. بنابراین اعمالی مثل "قرآن به سر گرفتن" و "خواندن دعای جوشن كبیر" حتماً باشد؛ ولی می‏توانید مثلاً مكان دعا خواندتان را عوض كنید.ابـنا: پس نمی‏شود به بهانه برخی نوآوری‏ها اصل عبادات را منتفی کرد؟ــ یادتان باشد که برای رسیدن به یك گنج، باید جای مشخصی را بكنید تا به آن برسید. اگر جای دیگری را بكنید توقع به دست آوردن گنج را نداشته باشید.ابـنا: آیا اینگونه عبادات مخصوص مسلمانان است؟ــ خیر ؛ دیگران هم برنامه هایی برای شب های قدر خود دارند. درست است كه قرآن بر سر نمی گذارند ولی به اندازه درک خود، اعمال خاصی انجام می دهند. من سفری به یونان داشتم؛ در شب تولد حضرت مسیح(ع) همه مردم ـ حتی پیرزن و پیرمردها ـ مثل شب های قدر ما بیرون آمده بودند. همه سكوت می كنند و راهب بزرگشان راه می رود و از خدا برایشان سخن می گوید.ابـنا: آیا قبل از پیامبر(ص) هم شب قدر بوده؟ــ بوده اما نه به این شكل. در گذشته سال ها و ماه ها به شکل الان نبوده است. در آن زمان بسیاری از افراد هزار سال عمر می كردند. در آن زمان گاهی در هر ماهی یك شب قدر داشتند. در یك روایتی هست كه به پیامبر گفتند كسی هست كه هزاران سال عبادت كرده است. خداوند هم به پیامبر(ص) فرمود: من به تو شب قدر را دادم كه مطابق آن هزاران سال است.ابـنا: منظور از هزار شبی كه در سوره مبارکه قدر آمده، كدام هزار شب است؟ــ تفاسیر مختلفی کرده اند؛ اما به نظر من منظور هزار شب دنیایی نیست.ابـنا: رابطه بین "شب قدر" و "امامت و امام" چیست؟ــ قرآن کریم در شب قدر بر پیامبر(ص) نازل شد و در هر زمانی بر هر امامی ظهور پیدا می كند. البته قرآنی که بر امامان ظهور پیدا می کند همانی است كه قبلا بوده؛ نه اینكه چیز جدیدی باشد.ابـنا: چه سری است که حضرت امیرالمؤمنین(ع) در این شب ها به شهادت رسیدند؟ــ وقتی خداوند به افرادی توفیقات زیادی می دهد، مرگشان را هم در زمان خاص قرار می دهد. این ویژگی حضرت علی(ع) است.ابـنا: منظور از اینکه می گویند "شب قدر، حضرت زهرا است" چیست؟ــ شاید منظور این باشد كه قدر حضرت زهرا مجهول است؛ همانطور که حقیقت شب قدر مجهول است و فرمود: «وما ادراک ما لیلة القدر» یعنی شما چه می دانید که شب قدر چیست؟ فاطمه زهرا یك شخصیت بزرگ است و مقام ایشان عظیم است؛ همانگونه که جایگاه شب قدر عظیم است. نه اینكه ایشان همان شب های قدر باشند.ابـنا: همانطور که می‏دانید بسیاری از جوانان علاقمند به معنویت، در راه رسیدن به عرفان جذب گروه ها و مسلک‏های دروغین عرفان و تصوف می شوند. چرا اینگونه می‏شود؟ــ جوان باید به باورهایش تكیه كند؛ اما متأسفانه اکنون باور جوانان ما لطمه خورده است. مثلاً به آنها گفته شده كه اگر این كار را بكنید به این نتیجه می رسید؛ اما در كنارش به آنها گفته نشده كه تحقق بعضی از امور بر اساس حكمت خداست و حتماً اینگونه نیست که فلان عمل، در فلان مدت، فلان نتیجه را بدهد. بشر در هر چه كه نمی فهمد شتاب دارد و می خواهد به آن برسد. جوانان ما باید بدانند که خداوند، حكیم است و خواسته های آنها را زمانی كه به مصلحت آنهاست به آنان می دهد، هرچند دیرتر از زمان خواسته آنها باشد.ابـنا: با تشكر از وقتی كه در اختیار ما قرار دادید.ــ من هم از شما متشكرم و ان شاءلله طاعات و عباداتتان مورد قبول حضرت حق باشد.   به کوشش: مریم اسماعیلی