«اللهمّ لا تؤاخِذْنی فیهِ بالعَثراتِ واقِلْنی فیهِ من الخَطایا والهَفَواتِ ولا تَجْعَلْنی فیه غَرَضاً للبلایا والآفاتِ بِعِزّتِكَ یا عزّ المسْلمین». «خدايا در اين روز مرا به لغزشهايم مواخذه مفرما و عذر خبط و خطاهايم را بپذير و مرا هدف تير بلا و آفتهاي عالم قرار مده به حق عزت و جلالت اي عزت بخش اهل اسلام.» شرح دعا (1)« اللهمّ لا تؤاخِذْنی فیهِ بالعَثراتِ » «خدايا در اين روز مرا به لغزشهايم مواخذه مفرما.»مواخذه انسان بر اساس تواناييهر انساني که پا به عرصه دنيا گذارده و در مدت عمر معيني در آن زندگي مي کند ،بايد در تمام مراحل آن از قوانين و دستورات الهي پيروي نمايد، چرا که در غير اين صورت مورد مواخذه و محاسبه الهي قرار مي گيرد؛چنانچه ذات اقدسش فرمود: «ان تبدوا ما في انفسکم او تغفوه يحاسبکم به الله»(1) «و اگر شما (از غرضهاي خير و شر) در دل داريد (به طوري که) آشکار و يا مخفي کنيد همه را خداوند در محاسبه شما خواهد آورد.» و آن به گونه اي است که هر کس در حد توانايي که دارد مسئول اعمال خويش مي باشد و بيش از آن بر او تکليفي نخواهد بود: «لا يکلف الله نفسا الا وسعها»(2) «خداوند هيچ کس را تکليف نکند مگر به قدر توانايي او.» چرا که: «يريد الله ان يخفف عنکم و خلق الانسان ضعيفا»(3) «خداوند مي خواهد کار را بر شما آسان کند که انسان ضعيف خلق شده است.» لذا در اين روز از خداوند مي خواهيم به خاطر لغزشهايي که در طول عمر خويش داريم ما را مواخذه نفرماید . چنانچه در کلام نورانیش می خوانیم: «ربنا لا تواخذنا نسينا او اخطانا»(4) «خدايا ما را بر آنچه که به فراموشي يا به خطا (انجام داده ايم) مواخذه مکن.» شرح دعا (2)«واقِلْنی فیهِ من الخَطایا والهَفَواتِ» «و در اين روز عذر خبط و خطاهايم را بپذير.»چه کسی غیر خداوند گناهان را می آمرزدخداوند (عزوجل)بهترين عذر پذيرنده هاست که از بندگان خويش زود، راضي مي گردد به طوري که به«سريع الرضا»(5)«زود راضي مي گردد» معروف است و در قرآن بندگان خويش را به سوي رحمت و مغفرت خويش فرا مي خواند: «و سارعوا الي مغفره من ربکم و جنه عرضها السموات و الارض»(6) «و به سوي غفران و آمرزش الهي وباغي (بهشتي) که عرض آن آسمان و زمين را فرا گرفته است سرعت بورزيد.» بدون آنکه به بندگان خويش نيازي داشته باشد: «الله الصمد»(7) «خداوند بي نياز است.» و اين در حالي است که ما غير از او کسي را نداريم: «الهي و ربي من لي غيرک»(8) «اي خدا و پروردگار من چه کسي غير از تو براي من مي باشد.» و غير از او چه کسي مي تواند عذر ما را پذيرفته وگناهان ما را بيامرزد: « وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ »(9) « چه کسي غير خداوند(مي تواند) گناهان را بيامرزد.» لذادر این روز از ذات اقدس پروردگارخواستاریم که عذر خبط و خطاهای ما را به لطف و کرمش بپذیرد. «خداوند ارحم الراحمین است.» هنگامی که بنده ای از خطا و گناه خویش در پیشگاه ذات یکتا معبود هستی اظهار ندامت و پشیمانی نموده و عذر خواهی نماید،بدون شک خداوند نیز نظر لطف و رحمت خویش را بر آن بنده نمایان ساخته و به سرعت خطا و گناه او را می آمرزد ،چرا که خداوند ارحم الراحمین است. چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند: « أوحَی اللهُ عزّوجلّ إلی داوودَ النَبیَّ: یا داودُ! إنَّ عَبدی المؤمنَ إذا أذنَبَ ذَنباً ثمَّ رَجَعَ و تابَ مِن ذلكَ الذّنبِ و استَحیا مِنّی عندَ ذِكرِهِ غَفَرتُ لهُ، و أنسَیتُهُ الحَفَظَهَ، و أبدلتُهُ الحسَنَهَ، و لا اُبالی و أنا أرحمُ الراحمین»(10) «خداوند به داود علیه السلام وحی فرمودند:ای داود اگر بنده ای گناهی را مرتکب شد و بعد هم توبه نمود و از این که آن گناه را ذکر کند ،خجالت کشید،من او را می بخشم و به حافظان عمل دستور می دهم که از یاد آن شخص ببرند و آن را مبدل به حسنه می نمایم چون من ارحم الراحمین هستم.» شرح دعا (3)« ولا تَجْعَلْنی فیه غَرَضاً للبلایا والآفاتِ بِعِزّتِكَ یا عزّ المسْلمین». «و در اين روز مرا هدف تير بلا و آفتهاي عالم قرار مده به حق عزت و جلالت اي عزت بخش اهل اسلام.»نزول بلا بر اثر گناهبراي انسان در هر لحظه از زمان ممکن است براثر خطاها و گناهاني که انجام داده است اتفاقاتي رخ دهد که خود او از آن آگاهي ندارد و کسي که گناه و معصيت الهي را انجام مي دهد مستحق عقوبت الهي مي گردد که اين امر انسان را ملزم مي دارد در صورتي که از روي جهالت خطا و گناهاني از او سر زد به سرعت از آن خطا و گناه توبه نموده و از درگاه الهي آمرزش طلب نمايد تا اينکه خداوند بلاها و آفتهايي که در انتظار او مي باشد را از او دفع نمايد. چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند : «اما انه لیس من عرق یضرب ولانکبه ولاصراع و لامرض الابذنب و ذلک قول الله عزوجل فی کتابه: «و ما اصابکم من مصیبه فبما کسبت ایدیکم و یعفوا عن کثیر»قال: و ما یعفو الله اکثر مما یواخذ به»(11) «هیچ رگی نزند و هیچ پایی نخورد و درد سر و مرضی پیش نیاید ،مگر به جهت گناهی (که انسان مرتکب شده است)و همین است که خدای عزوجل در کتابش می فرماید:«هر مصیبتی به شما رسد ،برای کاریست که به دست خود کرده اید و خدا از بسیاری هم گذشت می کند» سپس امام علیه السلام فرمود:آنچه خدا از آن می گذرد ،از آنچه که از آن مواخذه می کند،بیشتر است.» و امام باقر علیه السلام نیز در حدیثی فرمودند : «إِنَّ الْعَبْدَ يَسْأَلُ اللَّهَ الْحَاجَةَ فَيَكُونُ مِنْ شَأْنِهِ قَضَاؤُهَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ أَوْ إِلَى وَقْتٍ بَطِي‏ءٍ فَيُذْنِبُ الْعَبْدُ ذَنْباً فَيَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِلْمَلَكِ لَا تَقْضِ حَاجَتَهُ وَ احْرِمْهُ إِيَّاهَا فَإِنَّهُ تَعَرَّضَ لِسَخَطِي وَ اسْتَوْجَبَ الْحِرْمَانَ مِنِّي»(12) «همانا بنده از خدا حاجتی می خواهد که اقتضا دارد ،زود یا دیر برآورده شود(زیرا دعا مشروح بوده و شرایط آن موجد)سپس آن بنده گناهی مرتکب می شود و خدای تبارک و تعالی به فرشته می فرماید:حاجتش را روا مکن و او را از آن محروم دار،زیرا در معرض خشم من درآمدو سزاوار محرومیت من گشت.» حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام نیز فرمودند : «كُلَّمَا أَحْدَثَ الْعِبَادُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَعْمَلُونَ أَحْدَثَ اللَّهُ لَهُمْ مِنَ الْبَلَاءِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَعْرِفُونَ»(13) «هر چه بندگان گناهان تازه ای را که سابقه نداشته ،ایجاد کنند،خداوند نیز بلاهایی را که سابقه نداشته ،ایجاد می کند.» لذادر اين روز از خداوند به حق عزت بخشی اش به تسلیم شدگان اوامرش خواستاریم که ما را ازتیر بلاهاوآفات عالم که همه در ید قدرت اوست ،نجات بخشد.نکته ها1-خداوند (عزوجل)بهترين عذر پذيرنده هاست که از بندگان خويش زود، راضي مي گردد. 2- براي انسان در هر لحظه از زمان ممکن است براثر خطاها و گناهاني که انجام داده است اتفاقاتي رخ دهد که خود او از آن آگاهي نداشته باشد.پي نوشتها:1- بقره /284 . 2- بقره/286. 3-نساء/28. 4-بقره/286. 5- قسمتي از دعاي کميل. 6- آل عمران/133. 7-توحید/2. 8- قسمتي از دعاي کميل. 9- آل عمران/135. 10-حدیث قدسی باب هشتم ،ص160،ح156. 11-اصول کافی،ج3،ص370،ح3. 12- اصول کافی،ج3،ص373،ح14. 13- اصول کافی،ج3،ص373،ح29.