به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شیعیان، حضرت آیت الله صافی گلپایگانی، در نوشتاری پیرامون جایگاه اخوت و برادری از دیدگاه اسلام، به ریشه های تاریخی این موضوع پرداختند.
متن نوشتار این مرجع تقلید را در ادامه بخوانید:
پیامبر اكرم صلّی الله علیه وآله وسلّم از آغاز دعوت، به مسأله اخوّت دینی عنایت و توجّه تمام داشتند و آن را از اركان مهم و پایه‌های استوار اجتماع زنده مسلمانان می‌دانستند و به وسیله آن، كینه‌ها و دشمنی‌های دیرینه اقوام و قبایل مختلف را از بین بردند.
از جمله كارهایی كه به منظور جوشش و همبستگی كامل‌تر و بیدار شدن شعور اسلامی و حكمت‌های دیگر انجام دادند، این بود كه بین هر دو نفر از مهاجرین، عقد اخوّت بستند؛ چنان‌كه بین هر دو نفر از مهاجرین و انصار نیز پیمان برادری برقرار كردند. بنا بر نقل شیخ مفید در مسار الشیعة، در روز دوازدهم ماه مبارك رمضان، پیامبر اكرم صلّی الله علیه وآله وسلّم بین اصحاب، عقد اخوّت قرار داد و بین خود و علی علیهما السّلام نیز پیوند برادری برقرار كرد. بین هر دو نفر كه با هم تجانس داشتند و از لحاظ افكار و آرا به هم شبیه بودند، عقد اخوّت برقرار شد و با این كار در حقیقت، خانواده‌ها و قبایل و عشایر، به هم مرتبط و متّصل شدند. این اقدام پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم هم از جنبه سیاسی و اجتماعی هم از جهت به هم پیوستن جامعه نوزاد اسلامی، بسیار با ارزش و سودمند بود و زمینه‌ای برای اخوّت عامّ مسلمانان و برادری همگانی و جهانی جامعه بشريّت شد. نخست برادرها از یكدیگر ارث می‌بردند تا وقتی كه احكام ارث و آیه: (وَاُولُوا الاَْرْحام بَعْضُهُم اَوْلی بِبَعْض) به این مضمون كه برخی خویشاوندان از بعضی دیگر در كتاب خدا جلوتر هستند، نازل شد و بدین جهت، موارث بر اساس خویشاوندی استوار شد.تكرار عقد اخوّتچنان كه از كتب تاریخ و حدیث استفاده می‌شود، عقد اخوّت چندین بار صورت گرفت: یك بار بین مهاجرین ، یك بار در ابتدای ورود به مدینه طيّبه بین مهاجر و انصار ، و بار دیگر هنگام نزول آیه (اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ اِخْوَة) در «يَوْمُ الْمُباهَلَة».برادر پیامبر كیست؟موضوعی كه در این صحنه‌های مودّت‌ساز و محبّت‌آفرین، جالب و با اهمّيّت بود، انتخاب حضرت علی علیه السّلام توسّط پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم به برادری خود بود. پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم همه را با هم برادر كرد و به گفته بسیاری از مورّخان و محدّثان،افرادی را كه هم طراز و هم رتبه بودند، برادر قرار داد. بر این اساس، برای خود نیز باید برادری انتخاب می‌كرد. به راستی آن كس كه لایق و شایسته این مكرمت باشد، كیست؟ و آن كس كه بتواند، قرین و هم طراز پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم باشد (جز در مقام نبوّت) چه شخصيّتی است؟ این انتخاب، یك انتخاب ساده نبود. یقیناً پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم كسی را برای خود انتخاب می‌كرد كه از هر جهت شایسته باشد. برادری كه همفكر و هماهنگ و همزبان با او باشد و نسبت به جان و مال و هر چه دارد فداكار باشد و بتواند حقّ برادری رسول خدا را ادا كند. آری، به غیر از علی، كسی لایق چنین مقامی نبود كه پیامبر در حقّش فرمود: «اَنْتَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسی اِلّا اَنَّهُ لا نَبِيّ بَعْدی»عقد اخوّت بین پیامبر و علی(علیهما السلام)علاوه بر علمای شیعه، محدّثان مشهور و مورّخان معروف و نویسندگان كتب سیره اهل سنّت، مانند «حلبی»، «زینی دحلان» و «ابن هشام»، حدیث اخوّت را روایت كرده‌اند. هر كس كه درباره این موضوع، به كتب شیعه و سنّی رجوع كند، یقین حاصل می‌كند كه پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم از بین همه اصحاب و خویشان، یگانه كسی را كه به اخوّت و برادری خود برگزید، علی علیه السّلام بود و هر كس جز علی چنین ادّعایی كند، كذّاب و دروغگو است؛ چنان كه احدی نیز به جز علی علیه السّلام ادّعای این فضیلت را نكرد و این امتیاز كه متضمّن سایر فضایل است، مخصوص آن حضرت می‌باشد. پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم انتخاب خود را در چندین مكان مختلف صریحاً اعلام فرمودند: 1. هنگام عقد اخوّت بین مهاجرین؛ 2. هنگام عقد اخوّت بین مهاجرین و انصار؛ 3. هنگام نزول آیه (اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ اِخْوَةُ)؛ 4. روز مباهله. این انتخاب، بر اساس وحی و انتخاب خدا بود. خدا بین پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم و علی علیه السّلام برادری قرار داده بود؛ چنان كه در «لَيْلَةُ المبیت»، شبی كه مشركان می‌خواستند پیغمبر را بكشند و علی جان خود را فدای جان پیامبر كرد و در بستر آن حضرت خوابید ـ به شرحی كه در كتب معتبر اهل سنّت است ـ خدا در ضمن وحی كه به جبرییل و میكاییل كرد، فرمود: «اَفَلا كُنْتُما مِثْلَ عَلی بْنِ اَبیطالِب اخَيْتُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ مُحَمَّد» در سیره «ابن هشام»، از «ابن اسحاق» روایت شده است كه پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم بین اصحابش از مهاجر و انصار، برادری برقرار كرد. سپس فرمود: پناه بر خدا كه از پیغمبر سخنی كه نفرموده باشد، بگویید. «تَآخَواْ فِی اللهِ اَخَوَيْنَ اَخَويْنَ؛ در راه خدا، دو نفر دو نفر با یكدیگر برادر شوید.» سپس دست علی بن ابیطالب را گرفت و فرمود: «هذا اَخی؛ این برادر من است.» پس رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم سَيِّدُ الْمُرْسَلینَ وَاِمامُ المُتَّقینَ وَرَسُولُ رَبِّ الْعالَمینَ كه نظیر و مانندی در بین بندگان خدا ندارد، با علی بن ابی طالب برادر هستند. «ابن اثیر» در «اُسْدُ الْغابَه» می‌گوید: پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلّم دو مرتبه بین خود و علی علیه السّلام برادری قرار داد، زیرا بین مهاجرین برادری قرار داد و سپس بین مهاجر و انصار، و در هر بار به علی علیه السّلام فرمود: «اَنْتَ اَخی فِی الدُّنْیا وَالاْخِرَة؛ تو در دنیا و آخرت برادر من هستی.» متون و اسناد احادیث اخوّت در جوامع سنّی و شیعه بسیار است، به طوری كه در كتب «سنن ترمذی»، «ابن ماجه»، «مستدرك» و «تاریخ طبری»، «مُسندِ احمد»، «مجْمَعُ الزَّواید»، «طبقات اِبن سَعد»، «اَلدُّرُّ الْمَنْثُور»، «رِیاضُ النَّضرة» و «فضائلُ الْخَمْسَة» به طور مفصّل شرح داده شده است.