بسم الله الرحمن الرحیم

«اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ فَضْلَکَ وأنـْزِل علیّ فیهِ بَرَکاتِکَ وَوَفّقْنی فیهِ لِموجِباتِ مَرْضاتِکَ واسْکِنّی فیهِ بُحْبوحاتِ جَنّاتِکَ یا مُجیبَ دَعْوَهِ المُضْطَرّین. »
«خدایا در این روز بر روی من درهای فضل و کرمت را بگشای و بر من برکاتت را نازل فرما و بر موجبات رضا و خشنودیت موفق بدار و در وسط بهشت هایت مرا مسکن ده ای پذیرنده دعای مضطر پریشان.»

شرح دعا (۱)« اللهمّ افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ فَضْلَکَ »
«خدایا در این روز بر روی من درهای فضل و کرمت را بگشای.»

منظور از ابواب چیست؟

در دعای این روز از خداوند خواستاریم که دربهای فضل و کرم خود را بر روی ما بگشاید، حال می خواهیم بدانیم که منظور از ابواب (دربها) چیست؟ اگر به ظاهر آن نظر اندازیم می بینیم که ابواب همان موانعی هستند که برای واردشدن به مکان های مورد نظر نیاز به فتح و گشودن آنها داریم که برای فتح و گشودن آنها نیز نیاز به مفتاح و کلید داریم آن هم کلیدی که مخصوص درب مورد نظر باشد چرا که اگر کلید هر درب در جای خود قرار نگیرد آن درب گشوده نمی شود مگر اینکه شاه کلید داشته باشیم که آن کلیدی است که تمام دربها را می گشاید.

و اگر به بطن آن نظر کنیم منظور از ابواب (دربها) همان دربها و ورودی هایی است که بر اساس رضا و خشنودی خداوند و یا خشم و غضب او باز می گردد، به فرض مثال: هنگامی که بنده ای گناه و معصیتی از پروردگار خویش انجام می دهد آنگاه است که آن معصیت و گناه سبب گردیده است تا یکی از درب های خشم و غضب الهی بر روی او باز گردد که کلید بازشدن این درب انجام آن گناه می باشد و هنگامی که بنده ای اطاعت امر پروردگار خویش را نماید ،آنگاه است که آن اطاعت و فرمانبرداری سبب می گردد تا یکی از دربهای فضل و رحمت الهی بر روی او باز گردد که کلید باز شدن این درب همان اطاعت و فرمانبرداری از ذات اقدس پروردگار می باشد.

منظور از فضل الهی چیست؟

برای آنکه مختصرا از فضل الهی صحبت به میان آوریم اشاره می نماییم به دو آیه از قرآن کریم:
«ولو لا فضل الله علیکم و رحمته لتبعتم الشیطان الا قلیلا»(۱)
«و اگر فضل و رحمت الهی شامل حال شما نبود همانا جز اندکی همه از شیطان پیروی می کردید.»
«فلو لا فضل الله علیکم و رحمته لکنتم من الخاسرین»(۲)
«پس اگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نبود البته در شمار زیانکاران عالم بودید.»

همانطوری که در آیه اول مشاهده می نماییم خداوند (عزوجل) می فرماید: اگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نبود جز اندکی همه از شیطان پیروی می نمودید، و این را می دانیم که پیروی از شیطان برابر است با ضلالت و گمراهی و ورود به خشم و غضب الهی و فضل خداوند، توفیق و عنایتش به بندگان و راهنمایی آنان به سوی عبادت و اطاعتش می باشد،،چنانچه ذات اقدسش در قرآن می فرماید:
«یهدی من یشاء الی صراط مستقیم»(۳)
«(خداوند) هرکه را بخواهد به راه مستقیم هدایت می نماید.»

و در جای دیگر نیز می فرماید:
«ولا تتبعوا خطوات الشیطان انه لکم عدو مبین»(۴)
«و از وسوسه های شیطانی پیروی نکنید، به درستی که او برای شما دشمنی آشکار است.»

و در آیه دوم نیز می بینیم که اگر فضل و رحمت خداوند بر بندگانش نبود و آنها را هدایت نمی نمود به حقیقت که آنان از شیطان پیروی نموده و مورد غضب الهی واقع می شدند و دوزخ بر آنان واجب می گشت و در حالی است که در گروه زیانکاران قرار می گرفتند،زیرا:
«ان الانسان لفی خسر»(۵)
«به درستی که انسان در خسران و زیان است.»

پس با توجه به این آیات ، فضل خداوند به بندگانش همان هدایت به صراط مستقیم است هدایتی که در بهای رحمت و بخشش خداوند را بر روی بندگانش می گشاید .لذا در این روز از خداوند خواستاریم که ابواب فضل و رحمتش را بر روی ما بگشاید.

شرح دعا (۲)« وأنـْزِل علیّ فیهِ بَرَکاتِکَ »
«و در این روز بر من برکاتت را نازل فرما.»

برکات الهی

در اول دعا از خداوند درخواست نمودیم که دربهای فضل و رحمتش را بر روی ما بگشاید، زیرا هنگامی که دربهای فضل و رحمت او بر روی بندگان گشوده شود آنگاه است که برکات و رحمات الهی بر سر بندگان فرود می آید که اگر بخواهیم به آن برکات اشاره نماییم آنها را به دو دسته تقسیم می کنیم:

۱-برکات مادی :
برکات مادی شامل جمیع نعمتهایی است که انسان از آنها به عنوان مایحتاج زندگی خود استفاده می نماید مثل (آب، میوه جات، سبزیجات و…)
چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام فرمودند :
«اللّهُمَّ سُقْیاً مِنْکَ تُعْشِبُ بِها نِجادُنا، وَ تَجْرى بِها وِهادُنا، وَیُخْصِبُ بِها جَنابُنا، وَ تُقْبِلُ بِها ثِمارُنا، وَتَعیشُ بِها مَواشینا، وَ تَنْدى بِها اَقاصینا، وَ تَسْتَعینُ بِها ضَواحینا، مِنْ بَرَکاتِکَ الْواسِعَهِ، وَعَطایاکَ الْجَزیلَهِ عَلى بَرِیَّتِکَ الْمُرْمِلَهِ، وَ وَحْشِکَ الْمُهْمَلَهِ. وَ اَنْزِلْ عَلَیْنا سَماءً مُخْضِلَهً، مِدْراراً هاطِلَهً،یُدافِعُ الْوَدْقُ مِنْهَا الْوَدْقَ، وَ یَحْفِزُ الْقَطْرُ مِنْهَا الْقَطْرَ، غَیْرَ خُلَّب بَرْقُها، وَلا جَهام عارِضُها، وَلا قَزَع رَبابُها، وَلا شَفّان ذِهابُها، حَتّى یُخْصِبَ لاِمْراعِهَا الْمُجْدِبُونَ، وَ یَحْیى بِبَرَکَتِهَا الْمُسْنِتُونَ، فَاِنَّکَ تُنْزِلُ الْغَیْثَ مِنْ بَعْدِ ما قَنَطُوا، وَ تَنْشُرُ رَحْمَتَکَ، وَ اَنْتَ الْوَلِىُّ الْحَمیدُ.»(۶)

«خداوندا، از تو آبى مى خواهم که بهوسیله آن زمین هاى بلند ما پر گیاه شود، و در زمین هاى پست ما جارى گردد، و اطراف و نواحى ما به فراخ سالى رسند، میوه هاى ما فراوان گردند، و چهارپایان ما زندگى خوشى یابند، و خیرش به مردم دور از دسترس ما رسد، و جاهایى که همیشه گرم وسوزان است از آن استفاده کنند،از برکات گسترده و عطاى بى شمارت که بر جنبندگان نیازمند،
و وحشى هاى رها شده در بیابان مى فرستى. و بر ما بارانى درشت و بى وقفه فرست، بارانى که دانه هایش یکدیگر را برانند، و به شدّت به هم برخورد کنند، نه رعد و برقى بى باران، و نه ابرى بى نتیجه، و نه ابرهاى سپید پراکنده، و نه قطره هاى ریز همراه با باد سرد، بلکه بارانى که قحطى زدگان از آن به نعمت بسیار رسند، و از برکت آن باران گرفتاران به خشکسالى زنده شوند،که تویى آن خداوندى که پس ازنومیدى مردم باران فرستى،و رحمتت را برهمه گسترش دهى، وتویى سرپرست نظام آفرینش که به ستودن سزاواری.»

۲-برکات معنوی:

برکات معنوی شامل جمیع نعمتهایی است که انسان از آنها به عنوان وسیله ای برای تقرب جستن به ذات اقدس الهی استفاده می نماید، مثل: (توبه، استغفار، ذکر، دعا و…) چنانچه از امیر المومنین علی علیه السلام پرسیدند :
« بماذا احببت لقاءالله؟ »
«به چه دلیل شیفته دیدار خدا هستی؟»

فرمود :
« لَمَّا رَأیْتُهُ قَدِ اخْتَارَ لِی‌ دِینَ مَلَائکَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ أنْبِیَائِهِ، عَلِمْتُ أنَّ الَّذِی‌ أکْرَمَنِی‌ بِهَذَا لَیْسَ یَنْسَانی‌ فَأَجَبَبْتُ لِقَاءَهُ.»(۷)
«چون‌ که‌ دیدم‌ او برای‌ من‌ دین‌ ملائکه‌ و رسولان‌ و پیامبرانش‌ را اختیار کرده‌ است‌، دانستم‌: آن‌ کس‌ که‌ مرا بدین‌ امور گرامی‌ داشته‌ است‌ این‌ طور نیست‌ که‌ مرا فراموش‌ کند، از این رو دوستدار دیدار او شدم.»

لذا در این روز از خداوند خواستاریم که برکات مادی و معنوی خود را بر ما نازل فرماید.
شرح دعا (۳)« وَوَفّقْنی فیهِ لِموجِباتِ مَرْضاتِکَ »
«و در این روز مرا به موجبات رضا و خشنودیت موفق بدار.»

آنچه که موجب رضایت الهی است

با توجه به آیات و روایات، رضایت خداوند در این است که بنده مومن از دستورات خداوند و رسولش اطاعت نموده و در انجام آنها قصور نورزد. چنانچه ذات اقدسش فرمود:
«و اطیعوالله و الرسول لعلکم ترحمون»(۸)
«و از حکم خدا و رسول او فرمان برید، باشد که مشمول رحمت و لطف خداوند گردید.»

و به طور جامع تر می توان گفت که انجام واجبات و ترک محرمات الهی است که موجبات رضایت الهی را از بندگان خویش فراهم می سازد. تا به درجه«رضی الله عنهم و رضوانه ذلک الفوزالعظیم» ؛«خداوند از آنان راضی است و آنان از پروردگار خویش که این رستگاری عظیم است»، دست یابند. لذا در این روز از خداوند خواستاریم که ما را در آنچه موجبات رضایت و خشنودی اوست موفق بدارد .
شرح دعا (۴)« واسْکِنّی فیهِ بُحْبوحاتِ جَنّاتِکَ یا مُجیبَ دَعْوَهِ المُضْطَرّین. »
«و مرا در این روز در وسط بهشتهایت مسکن ده این پذیرنده دعای مضطرو پریشان.»
یا مُجیبَ دَعْوَات

همان طور که می دانیم خداوند در قرآن می فرماید:
«و اذا سالک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوه الداع اذا دعان»(۹)
«هنگامی که بندگان من از تو در مورد من سئوال می کنند، بگو که من نزدیک (آنها هستم) و اجابت می کنم دعای کسانی را که مرا می خوانند و از من درخواست می کنند.»

و حضرت علی علیه السلام نیز فرموده اند :
«شَوَّقوا اَنفُسَکُم الی نَعیم الجَنَّه تُحبُّوا المَوتَ وَ تَمقُتُوا الحَیات.»(۱۰)
«جان های خود را مشتاق نعمت بهشت گردانید،تا مرگ را دوست بدارید و زندگی را دشمن.»
لذا در این روز از خداوند خواستاریم که ما را از خشم و غضب خود دور ساخته و به بهشت برینش که سرچشمه رضایت و خشنودی ذات اقدس اوست ، داخل سازد.

نکته ها
۱- منظور از ابواب (دربها) همان موانع ورودیهایی است که بر اساس رضا و خشنودی خداوند و یا خشم و غضب او صورت می پذیرد، به طوری که دربهای بهشت با رضایت و خشنودی خداوند و دربهای جهنم با خشم و غضب ذات اقدسش بر روی بندگان باز می گردد.
۲- اگر فضل و رحمت الهی شامل حال بندگان نبود،جز اندکی همه از شیطان پیروی می نمودند.
۳- فضل خداوند به بندگانش همان هدایت به صراط مستقیم است.
۴- برکات الهی به دو بخش تقسیم می گردد:۱-برکات مادی؛۲-برکات معنوی.

پی نوشتها
۱- نساء/ ۸۳
۲- بقره/ ۶۴
۳- بقره / ۱۴۲
۴-بقره/۱۶۸
۵- عصر /۲
۶-نهج البلاغه ،خطبه ۱۱۵،ص۲۲۲٫
۷-بحار الانوار،ج۶،ص۱۲۷،ح۱۱
۸- آل عمران / ۱۳۲
۹-بقره/۱۸۶
۱۰-غرر الحکم،ح۵۷۷۹