بسم الله الرحمن الرحیم
«اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِکَ دلیلاً ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً واجْعَلِ الجَنّهِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین.»

«خدایا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن و شیطان را بر من مسلط مگردان و بهشت را منزل و مقامم قرار ده،ای برآورده کننده حاجات طالبان.»

شرح دعا (۱)« اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِکَ دلیلاً»
«خدایا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن.»

چگونه به رضا و خشنودی خداوند دست یابیم؟

همانطوری که در دعای روزهای قبل توضیح داده شد ،رضای الهی بالاترین درجات است که انسان اگر به آن دست یابد،به یقین در دو دنیا سعادتمند می گردد. اما یکی از سوالات مهمی که در ذهن تداعی می گردد،این است که چگونه می توان به این فوز عظیم دست یافت؟که یکی از جوابهای آن این است که انسان باید برای جلب رضایت پروردگار خویش در هر امری راضی به قضای او بوده و از تقدیراتی که ذات اقدسش برای او رقم زده است ،شکوه و شکایتی ننماید،چرا که هر چیزی که خداوند برای بندگان خویش رقم زند برای آنها خیر خواهد بود. چنانچه امام صادق علیه السلام فرمودند :
«ان فیما أوحى الله عزّ و جلّ إلى موسى بن عمران علیه السّلام :أن یا موسى ما خلقت خلقا أحبّ إلیّ من عبدی المؤمن و إنّما أبتلیه لما هو خیر له و أعافیه لما هو خیر له، و أنا أعلم بما یصلح علیه أمر عبدی فلیصبر على بلائی، و لیشکر نعمائی، و لیرض بقضائی أکتبه فی الصدّیقین عندی إذا عمل برضوانی و أطاع أمری»(۱)

«در آنچه که خداوند عزوجل به موسی علیه السلام وحی فرمود،این بود که : ای موسی بن عمران ،مخلوقی که نزدم محبوب تر از بنده مومن باشد نیافریدم. من او را به چیزی که برای او خیر است مبتلا می سازم و آن چه را که برایش خیر است عافیت می بخشم. آنچه که شر اوست از او دفع کنم برای آنچه که خیر اوست و من به آن چیزی که بنده ام را اصلاح کند ،دانا ترم،پس باید بر بلایم صبر نماید و نعمتهایم را شکر گزارد و به قضایم راضی باشد تا او را در زمره صدیقین نزد خود نویسم و این زمانیست که به رضای من عمل نموده و امرم را اطاعت کند.»

و در جای دیگر نیز شخصی از امام صادق علیه السلام سوال نمود:
«بأیِّ شیء یَعْلَمُ المؤمنُ بأنّه مؤمنٌ»
«به چه علامت دانسته می شود که شخص مومن است؟»

آن حضرت در جواب فرمودند :
«بالتسلیم لله، والرضا فیما ورد علیه من سرور أو سخط »(۲)
«به وسیله تسلیم خدا بوددن و راضی بودن به آنچه که برایش پیش می آید،از شادی و ناخرسندی.»

و در حدیث دیگر نیز از آن حضرت روایت است که فرمودند :
«انَّ اَعْلَمَ الناسُ بِاللهِ، اَرضْاهُم بِقَضاءِ الله عزّوجلّ»(۳)
«به درستی که داناترین مردم به خدا ،راضی ترین آنها به قضای خداوند عزوجل است.»

و دیگری آن است که در هر امری که خداوند او را فرمان داده است ،او اطاعت نموده و لحظه ای از آن غفلت نورزد که آن شامل انجام واجبات و ترک محرمات می باشد و در کل از آن به عنوان تقوای الهی تعبیر می گردد . چنانچه امام علی علیه السلام فرمودند :
«شِعَاراً دُونَ دِثَارِکُمْ وَ دَخِیلاً دُونَ شِعَارِکُمْ وَ لَطِیفاً بَیْنَ أَضْلاَعِکُمْ وَ أَمِیراً فَوْقَ أُمُورِکُمْ وَ مَنْهَلاً لِحِینِ وُرُودِکُمْ وَ شَفِیعاً لِدَرَکِ طَلِبَتِکُمْ وَ جُنَّهً لِیَوْمِ فَزَعِکُمْ وَ مَصَابِیحَ لِبُطُونِ قُبُورِکُمْ وَ سَکَناً لِطُولِ وَحْشَتِکُمْ وَ نَفَساً لِکَرْبِ مَوَاطِنِکُمْ فَإِنَّ طَاعَهَ اَللَّهِ حِرْزٌ مِنْ مَتَالِفَ مُکْتَنِفَهٍ وَ مَخَاوِفَ مُتَوَقَّعَهٍ وَ أُوَارِ نِیرَانٍ مُوقَدَهٍ »(۴)
لذا در این روز از خداوند خواستاریم که به ما توفیق دهد تا بتوانیم اعمالی را انجام دهیم که موجبات رضایت و خشنودی او را فراهم می سازد.

شرح دعا (۲)« ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً»
«و در این روز شیطان را برمن مسلط مگردان.»

چگونگی تسلط شیطان بر انسان

حضرت علی علیه السلام فرمودند :
«أُوصیکُمْ بتقْوى الله الّذی أعْذر بما أنْذر، واحْتجّ بما نهج، وحذّرکُمْ عدُوّاً نفذ فی الصُّدُور خفیّاً، ونفث فی الآذان نجیّاً فأضلّ وأرْدى، ووعد فمنّى، وزیّن سیّئات الْجرائم وهوّن مُوبقات الْعظائم، حتّى إذا اسْتدْرج قرینتهُحک، واستغْلق رهینتهُ أنْکر ما زیّن واسْتعْظم ما هوّن، وحذّر ماأمّن.»(۵)
«توصیه مى‏کنم شما را به تقوا و پرهیز از خدائى که با انذار خود،راه عذر را برشما مسدود ساخته،و با دلیل روشن حجت را تمام کرده،و شما را بر حذر داشته از دشمنى‏که مخفیانه در سینه‏هاى شما راه مى‏یابد و آهسته در گوشها مى‏دمد،گمراه و پست مى‏سازدنوید مى‏دهد و انسان را به خواهش وا مى‏دارد،گناهان و جرائم زشت را نیکو جلوه مى-دهد،و گناهان بزرگ را سبک مى‏شمرد و به تدریج پیروان خود را فریب داده،و در سعادت‏را بر وى گروگان خود مى‏بندد(در سراى آخرت)آنچه را که آراسته،انکار مى‏کند،و آنچه آسان جلوه داده بزرگ مى‏شمارد،و از آنچه آنها را ایمن کرده سخت‏مى‏ترساند»

در اینجا با توجه به این سخنان ارزشمند امیر المومنان حضرت علی علیه السلام در می یابیم که شیطان با ظرافت خاصی انسان را فریب داده و مرحله به مرحله او را در ضلالت و گمراهی غوطه ور می سازد،چنانچه بیان گردید،یکی از راه های تسلط شیطان بر انسان ،قلب آدمی است که آن زمانی پیش می آید که انسان قلب خود را جایگاه شیطان قرار داده و از خداوند جدا ساخته باشد و پس از آن که شیطان در قلب انسان جای گرفت،آنگاه است که بدون هیچ درنگی در گوش انسان زمزمه هایی که بوی نافرمانی ذات اقدس حق را به همراه دارد ،نجوا می کند و بعد از آن وعده های دروغینی را که انسان به دلیل غرق شدن در دنیا زیبا می داند ،بر او داده و او را در انتظار رسیدن به آن وعده ها وا می گذارد،وپس از آن نافرمانی و معصیت الهی را در چشم و دل انسان زینت داده و گناهان بزرگ را برایش کوچک می شمارد و آنقدر قلب آدمی را سیاه می گرداند که دیگر انسان روی سعادت و رستگاری را به خود نبیند و این نوعی از تسلط شیطان بر انسان است . چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام در مورد چنین افرادی فرمودند :
«اتخذوا الشیطان لأمرهم ملاکاً و اتخذهم له اشراکاً فباض و فرخ فی صدورهم و دبّ و درج فی حجورهم فنظر باعینهم و نطق بالسنتهم فرکب بهم الزلل»(۶)

«منحرفان شیطان را معیارکار خود گرفتند و شیطان نیز آنها را در دام خود قرار داد و در دل های آنان تخم گذارد ،و جوجه های خود را در دامانشان پرورش داد ،با چشمهای آنان می نگریست و با زبان های آنان سخن می گفت پس با یاری آنها بر مرکب گمراهی سوار شد.»

برای مقابله با شیطان چه باید کرد؟

انسان برای آنکه شیطان نتواند بر او تسلط یابد باید بر خداوند عالمیان پناه برده و از ذات اقدس او یاری بجوید ،چنانچه امام سجاد علیه السلام فرمودند :
«اللهم انا نعوذ بک من نزغات الشیطان الرجیم و کیده و مکائده و من الثقه بامانیه و مواعیده و غروره و مصائده»(۷)
«بار خدایا ما یکتا پرستان به تو پناه می بریم از تباه کاریها و وسوسه های شیطان رانده شده از رحمتت و از حیله و چاره جویی و مکرهای فراوان و گوناگون او و از اطمینان به آرزوها یا کذب ها و وعده ها و فریب و دامهای او.»

زیرا تنها خداوند است که می تواند انسانها را از فریب ها و دام های شیطان رها ساخته و نجات بخشد. (۸)لذا در این روز از خداوند خواستاریم که هیچگاه شیطان را برما مسلط مگرداند.

شرح دعا (۳)« واجْعَلِ الجَنّهِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین.»
« و بهشت را منزل و مقامم قرار ده،ای برآورده کننده حاجات طالبان.»

بهشت جایگاه پرهیزگاران

هر انسانی برای اینکه بهشت منزل و ماوای او باشد ،لازم است که در دنیا از دستورات و فرامین پروردگار عالمیان پیروی نموده و تقوای الهی را پیشه سازد،چرا که بهشت جایگاه خوبان و پرهیزگاران است و هیچگونه پلیدی ئ زشتی در آن جای ندارد. چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام فرمودند :
فان رسول الله کان یقول:« حُفَّتِ الْجَنَّهُ بِالْمَکَارِهِ وَحُفَّتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ .»(۹)
«همانا پیامبر همواره می فرمود : گرداگرد بهشت را دشواری ها و مکاره و گرداگرد جهنم را هوسها و شهوات گرفته است.»

زیرا کسی که تقوای الهی را پیشه می کند ، در اصل به جنگ با نفس و شیطا ن و هوسهای آن دو پرداخته و جسم و جان خود را در این دنیای فانی به تعب و رنج می اندازد و این رنج ها برای اهل ایمان وکسی که پیرو هوس ها و شهوات نفسانی و شیطانی خویش است،همیشه در دنیا به عیش و نوش و خوشگذرانی پرداخته و از رعایت دستورات ذات اقدس پروردگار پرهیز دارد،که این خوشگذرانی ها ی شیطانی برای پیروان شیطان بوده و جایگاه آنان دوزخ و آتش دردناک جهنم است ،لذا در این روز از خداوند خواستاریم که ما را از تقوا پیشگان قرار داده و بهشت را مقر و جایگاه ما می سازد.

نکته ها
۱- رضای الهی بالاترین درجات است که انسان اگر به آن دست یابد،به یقین در دو دنیا سعادتمند می گردد.
۲- شیطان با ظرافت خاصی انسان را فریب داده و مرحله به مرحله او را در ضلالت و گمراهی غوطه ور می سازد.
۳- انسان برای آنکه شیطان نتواند بر او تسلط یابد باید بر خداوند عالمیان پناه برده و از ذات اقدس او یاری بجوید.
۴- هر انسانی برای اینکه بهشت منزل و ماوای او باشد ،لازم است که در دنیا از دستورات و فرامین پروردگار عالمیان پیروی نموده و تقوای الهی را پیشه سازد.

پی نوشتها
۱-اصول کافی،ج۳،ص۱۰۲،ح۷
۲- اصول کافی،ج۳،ص۱۰۳،ح۱۲
۳- اصول کافی،ج۳،ص۹۹،ح۲
۴-نهج البلاغه،خطبه ۱۹۸،ص۴۱۴
۵- نهج البلاغه،خطبه ۸۳،ص۱۳۶
۶- نهج البلاغه،خطبه ۷،ص۵۲
۷-صحیفه سجادیه ،دعای شماره ۱۷،شماره ۱
۸-برای کسب معارف بیشتر مراجعه شود به دعای هفدهم امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه
۹-نهج البلاغه،خطبه ۱۷۶،ص۳۳۲