«أَللّهُمَّ طَهِّرْنِى فیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَالاَْقْذارِ،وَصَبِّرْنى فیهِ عَلى کائناتِ الاْقْدارِ، وَوَفِّقْنى فیهِ لِلتُّقى وَ صُحْبَهِ الاَْبْرارِ،بِعَوْنِکَ یا قُرَّهَ عَیْنِ الْمَساکین.»

«خدایا در این روز مرا از پلیدی ها و کثافات (هوای نفس و گناهان) پاک ساز و بر حوادث خیر و شر صبر و تحمل عطا فرما و بر تقوا و پرهیزکاری و مصاحبت نیکوکاران عالم موفق بدار به یاری خود ای مایه شادی و اطمینان خاطر مسکینان.»

شرح دعا (۱)«اللهم طهرنی فیه من الدنس و الاقذار »
«خدایا مرا در این روز از پلیدی ها و کثافات هوای نفس و گناهان پاک ساز»

اثر گناه بر قلب انسان

هنگامی که انسان گناه و معصیت پروردگار خویش را انجام می دهد به تحقیق که آن گناه و معصیت اثر سویی بر ظاهر و باطن آن انسان می گذارد، به طوری که در روایات است که با انجام هر گناهی لکه سیاهی بر قلب انسان می نشیند که آن لکه سیاه با مرور زمان و انجام گناهان بیشتر، افزوده می شودو باعث سیاه شدن دل انسان می گردد به طوری که دیگر حقایق الهی را نمی تواند بشنود و به مخالفت با آنان می پردازد. چنانچه امیر المومنان حضرت علی علیه السلام فرمودند :

« فالْقُلُوبُ قاسیهٌ عنْ حظّها، لاهیهٌ عنْ رُشْدها، سالکهٌ فی غیْر مضْمارها! کأنّ الْمعْنیّسواها، وکأنّ الرُّشْد فی إحْراز دُنْیاها.واعْلمُوا أنّ مجازکُمْ على الصّراط ومزالق دحْضه وأهاویل زلله، وتاراتف أهْواله»(۱)

«اما افسوس که دل ها سخت شده ،پند نمی پذیرند و از رشد و کنترل بازمانده و راهی که نباید برود،می رود ،گویا آنها هدف پندها و اندرزها نیستند و نجات و رستگاری را در به دست آوردن دنیا می دانند ،بدانید که باید از صراط عبور کنید ،گذرگاهی که عبور کردن از آن خطرناک است ،با لغزش های پرت کننده،و پرتگاه های وحشت زا و ترسهای پیاپی!»

برای پاک شدن از آلودگی های گناه چه باید کرد؟

انسان برای آن که از آلودگی های گناهان پاک و طاهر گردد، باید از یگانه پروردگار عالمیان مدد بجوید و از او بخواهد که گناهان او را بیامرزد تا از آلودگی ها نیز خلاصی یابد چرا که تنها با آمرزش و غفران الهی است که انسان از پلیدی ها و زشتی های گناه پاک می گردد و خداوند متعال نیز در قرآن به بندگان خود اینگونه بشارت می دهد:
«قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لا تقنطو من رحمه الله ان الله یغفرالذنوب جمیعا انه هو الغفور الرحیم»(۲)

«بگو از رحمت خداوند نومید نشوید، براستی که خداوند همه گناهان را می بخشد، همانا او آمرزنده و مهربان است.»

مرگ وسیله ای برای پاک شدن از گناهان

مرگ یکی از نعمت های بزرگ الهی است که خداوند متعال بر بندگان مومنش عطا نموده،تا به وسیله آن از آلودگی های گناهانی که در دوران عمر خویش به آن مبتلا شده اند ،رهایی یافته و پروردگار خویش را در حالی ملاقات کنند که از هر گناهی پاک و طاهر باشند.چنانچه امیر مومنان حضرت علی علیه السلام در حدیثی فرمودند :

«از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که فرمود : مومن وقتی از دنیا می رود،اگر گناهان او به اندازه همه اهل زمین باشد،مرگ او باعث می شود که تمام آنها بخشیده و از گناهان پاک گردد.»(۳)

و امام صادق علیه السلام نیز در حدیثی فرمودند :
«مرگ کفاره گناهان هر مومن است.» (۴)

لذا در این روز از خداوند می خواهیم که ما را جزو توبه کنندگان واقعی از گناهان قرار داده تا از پلیدی ها و زشتی های گناه که ما را روسیاه درگاهش نموده است، پاک گرداند.

شرح دعا(۲)« وَصَبِّرْنى فیهِ عَلى کائناتِ الاْقْدارِ »
«و در این روز برای من بر حوادث خیر و شر صبر وتحمل عطا فرما.»

ارزش و اهمیت صبر

صبر یکی از واژه های زیبای الهی است که اگر هر انسان مومنی این صفت زیبا و ارزشمند را در خود نهادینه نماید،به طور خاص مشمول رحمت الهی قرار می گیرد که این رحمت سرچشمه از هدایت آن فرد دارد . به طوری که شخص صابر هیچگاه از مقدرات الهی شکایت نمی کند و می داند آنچه را که خداوند برای او مقدر نموده است،به صلاح او بوده و در مقابل شدتهایی که از آن مقدرات بر او می رسد،صبر می نماید و در ارزش صابران همین بس که خداوند صابران را دوست می دارد . چنانچه در قرآن می فرماید:
«وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ»(۵)
«وخداوند صابران را دوست دارد.»

صبر در برابر امتحانات الهی

خداوند در قرآن می فرماید:
« وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِّنَ الْخَوفِ وَالْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ »(۶)
«و امتحان می کنیم شما را به وسیله ای از ترس و گرسنگی و نقصان و ضرر از اموال و خودتان و میوه هایتان (در باغها)و بشارت باد بر صابران.»

که این آیه نشان دهنده آن است که انسان در تمام مراحل زندگی برای رشد و ترقی و ارزیابی عملکردش مورد امتحان قرار می گیرد و کسانی در این امتحان پیروز می گردند که بر تقدیرات الهی راضی بوده و بر مشکلات و مصائب صبر نمایند.و هنگامی که مصیبتی بر آنان وارد شود،بگویند:

«انا لله وانا الیه راجعون»(۷)
«همه ما برای خداییم و به سوی او باز می گردیم.»

چنانچه امام حسین علیه السلام فرمودند :
« من اصابته مصیبه فقال و ذا ذکری إِنَّا لِلّهِ وَ إِنَّـا إِلَیْهِ رَاجِعونَ جدد الله من اجرها مثل ما کان له یوم اصابته»(۸)

«که خداوند در پاداش صبر وایمان آنها در قرآن می فرماید:
«أُولَئِکَ عَلَیهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَ رَحْمَهٌ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ»(۹)
«آنان گروهی هستند مخصوص به درود و الطاف الهی و رحمت خاص پروردگار و آنان خود هدایت یافتگانند.»

لذا در این روز از خداوند می خواهیم که ما را جزء صابران واقعی بر آنچه که تقدیر او بر ما می باشد قرار دهد.

صبر بر چهار پایه استوار است

حضرت علی علیه السلام در این رابطه فرمودند :
« وَ الصَّبْرُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى الشَّوْقِ وَ الشَّفَقِ وَ الزُّهْدِ وَ التَّرَقُّبِ فَمَنِ اشْتَاقَ إِلَى الْجَنَّهِ سَلَا عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ مَنْ زَهِدَ فِى الدُّنْیَا اسْتَهَانَ بِالْمُصِیبَاتِ وَ مَنِ ارْتَقَبَ الْمَوْتَ سَارَعَ إِلَى الْخَیْرَاتِ»(۱۰)

«صبر بر چهار پایه قرار دارد :شوق ،هراس،زهد،انتظار،آن کس که اشتیاق بهشت دارد،شهوتهایش کاستی گیرد ،و آن کس که از آتش جهنم میترسد، از حرام دوری می گزیند و آن کس که در دنیا زهد می ورزد ،مصیبت ها را ساده پندارد ،و آنکس که مرگ را انتظار می کشد،در نیکی ها شتاب می کند.»

شرح دعا (۳)«و وفقنی فیه لتقی و صحبه الابرار بعونک یا غره عین المساکین»
« ودر این روز مرا بر تقوا و پرهیزکاری و مصاحبت نیکوکاران عالم موفق بدار به یاری خود ای مایه شادی و اطمینان خاطر مسکینان.»

تقوا و پرهیزکاری

همانطور که در دعای روزهای قبل تذکر دادیم:
«ان اکرمکم عندالله اتقکم»(۱۱)
«به درستی که گرامی ترین شما نزد خداوند تقوا پیشه ترین شماست.»

و برای آنکه ما نزد پروردگار خویش دارای اجر و قربی باشیم باید تقوای الهی را پیشه کنیم که تقوا یک کلام به مفهوم انجام واجبات و ترک محرمات الهی می باشد که انسان را به مقامهای والای دنیوی و اخروی می رساند که یکی از آن مقامات این است که انسان تقوا پیشه و پرهیزکار طبق آیه قرآن نزد پروردگار خویش دارای حرمت می گردد.چنانچه خداوند در تمام امور در دنیا و آخرت او را کفایت می کند.

رابطه تقوا و مصاحبت با نیکان

رابطه تنگاتنگی بین تقوا و مصاحبت با نیکان می باشد چرا که انسان تقوا پیشه هیچ گاه با بدکرداران و کسانی که معصیت پروردگار خویش را انجام می دهند مصاحبت و معاشرت نمی کند چرا که خود خداوند نیز در قرآن می فرماید:
«قل لایستوی الخبیث والطیب»(۱۲)
«بگو که خبیث و آلوده به کثافات و طاهر و پاکیزه مساوی نمی باشند.»
و تنها مصاحبت تقواپیشگان با نیکان و ابرار است چرا که خود نیز از نیکان و ابرار هستند. زیرا کسی به درجه ابرار و نیکان نرسد مگر اینکه تقوای الهی را پیشه سازد .لذا در این روز از خداوند می خواهیم که به ما توفیق دهد تا با رعایت تقوا و پرهیزکاری به مصاحبت با نیکان و ابرار نایل گردیم.

نکته ها
۱-هنگامی که انسان گناه و معصیت پروردگار خویش را انجام می دهد به تحقیق که آن گناه و معصیت اثر سویی بر ظاهر و باطن آن انسان می گذارد.
۲- انسان برای آن که از آلودگی های گناهان پاک و طاهر گردد، باید از یگانه پروردگار عالمیان مدد بجوید و از او بخواهد که گناهان او را بیامرزد تا از آلودگی ها نیز خلاصی یابد.
۳-مرگ برای مومنان یکی از راه های پاک شدن از گناهان است.
۴- شخص صابر هیچگاه از مقدرات الهی شکایت نمی کند و می داند آنچه را که خداوند برای او مقدر نموده است،به صلاح او بوده و در مقابل شدتهایی که از آن مقدرات بر او می رسد،صبر می نماید.
۵- تقوا پیشه گان هیچ گاه با بدکرداران و کسانی که معصیت پروردگار خویش را انجام می دهند مصاحبت و معاشرت نمی کند.
پی نوشت ها
۱-نهج البلاغه،خطبه۸۳،ص۱۳۷٫
۲-زمر/۵۳٫
۳-لئالی،ج۴،ص۲۳۵٫
۴-همان.
۵-آل عمران/۱۴۶٫
۶-بقره/۱۵۵٫
۷-بقره/۱۵۶٫
۸-معجم الکبیر،ج۳،ص۱۳۱٫
۹-بقره/۱۵۷٫
۱۰-نهج البلاغه ،حکمت۳۱،ص۶۲۸٫
۱۱-حجرات/۱۳٫
۱۲-مائده/۱۰۰٫