به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شیعیان، با نواختن نقاره ها در سحرگاهان، زمینیان پای از خاک برکندند تا سوار بر محمل رمضان به سیر آفاق و انفس بنشینند و آسمانیان بالهای نور گستردند تا انسانها را به معراج برسانند.

سالهای زیادی است که زائران و مجاوران بارگاه قدسی خورشید هشتم آسمان امامت و ولایت طلیعه ماه رمضان، ماه عبادت و فرصت بنده شدن را با نوای نقاره ها بر فراز گلدسته های حرم مطهر رضوی آغاز می کنند و با سرود زیبای آنها بهار روح و به خدا پیوستن را جشن می گیرند.

نقاره های حرم مطهر رضوی در افطار و سحر ماه رمضان و قبل و بعد طلوع آفتاب و قبل و بعد غروب آن نواخته می شوند تا شیعیان آواز بندگی سر دهند و بر سر خوان امام رضا (ع) مهمان شوند.

نواختن نقاره از زمان‎ های قدیم در آستان مقدس امام رضا (ع) معمول بوده اما پس از اسلام نقاره زنی به روزها و ماه های مبارک شیعیان اختصاص یافته است.

پژوهشگر فرهنگ و آیین های حرم مطهر رضوی درباره پیشینه نقاره زنی در حرم مطهر رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: نواختن نقاره یا طبل به چهار هزار سال قبل از میلاد باز می گردد اما در ایران مستندات تاریخی و نوشته های قدیمی مبنی بر زمان آغاز آن وجود ندارد.

ˈجعفر عشقیˈ افزود: اما از نشانه‎ های تاریخی چنین برمی‎ آید که در قرن دهم هجری قمری نواختن نقاره معمول بوده است و پیشینه آن در ایران به دو هزار و ۵۰۰ سال قبل و دوره هخامنشی بازمی گردد.

وی بیان کرد: به گفته نظامی گنجوی نقاره زنی در گذشته به ˈنوبک زنیˈ شهرت داشته و در دربار پادشاهان عهد جمشید شاه و اسکندر مقدونی مرسوم بوده و نقاره در دو یا سه نوبت نواخته می شده است.

او اظهار داشت: در گذشته نقاره به دو طبل متصل به هم گفته می شده که یکی کوچکتر و دیگری بزرگتر بوده است و طبل کوچک صدای زیر و طبل بزرگتر صدای بمی داشته است.

وی گفت: در گذشته به جای واژه نقاره از ˈنوبتیˈ استفاده می شده اما از قرن دهم هجری قمری به بعد فقط واژه نقاره به جا مانده است.

او ادامه داد: نقاره زنی در گذشته به غیر از دربار پادشاهان، در جشن های پیروزی، ولادت شاهان یا تاج گذاری آنان، آغاز ماه نو یا سال نو مرسوم بوده و بعضا هر جا که پادشاه مستقر می شده است نقاره ها دو، سه یا پنج نوبت نواخته می شدند.

وی اظهار داشت: پس از ورود اسلام به ایران سلسله پادشاهان ایرانی به اقتباس از گذشتگان نقاره زنی در دربار را برگزار می کردند اما به طور کلی به دلیل گسترش دین اسلام بین مردم کشور نواختن نقاره در وقت نماز انجام می گرفت که این رسم برای سالها باقی ماند.

او با بیان اینکه زمان دقیق و اینکه چگونه رسم نقاره زنی در حرم مطهر رضوی آغاز شده است، وجود ندارد، افزود: فقط پس از قرن نهم هجری قمری در کتاب ˈمهمان نامه بخاراˈ نوشته ˈفضل الله بن روزبهان خنجیˈ در گزارش سفر ˈمحمد خان شیبانیˈ از نقاره زنی در حرم مطهر رضوی یاد کرده است.

وی اظهار داشت: به دلیل فقدان مستندات تاریخی لازم، نظریه های مختلفی درباره علل نواختن نقاره در حرم مطهر رضوی وجود دارد که از جمله آنها می توان به ولایتعهدی امام رضا (ع)، پاسداری از عظمت بارگاه رضوی، اعلام وقت آخرین نماز یا مراسم افطار و سحر، جشن ها و رویدادهای خاص اشاره کرد.

این پژوهشگر مشهدی گفت: امروزه در روزهای معمول بارگاه مطهر رضوی نقاره در دو نوبت به مدت ۲۰ دقیقه نواخته می شد که یک زمان مربوط به قبل از طلوع آفتاب و دیگری مربوط به پیش از غروب خورشید می شود و به آن ˈخدمت معمولیˈ می گویند.

او اظهار داشت: نقاره زنی در اصل زنگ اخباری است که مومنان را به انجام هر چه زودتر فرایض مذهبی تشویق، وقت نماز را مشخص و زمان قضای آن را اعلام می کند.

عشقی درباره وسایل نقاره زنی گفت: سالیان قبل وسایل نقاره زنی شیپور و سرنا بود اما امروزه کرنا و طبل در حرم مطهر رضوی استفاده می شود.

وی افزود: کرنا ،سازی بادی از جنس مس زرد به طول یک متر است که سوراخ ندارد و با دهان در آن می دمند.

او بیان کرد: افراد کرنا زن در نقاره خانه حرم مطهر رضوی پنج نفر هستند که به ردیف در سمت چپ نقاره خانه می ایستند و کسی که آنان را رهبری می کند به ˈسرنوازˈ معروف است.

وی اظهار داشت: تعداد طبل های نقاره زنی چهار طبل است و هر طبال دو چوب ساده به طول ۲۰ سانتی متر را در دست می گیرد و بر آن می کوبد.

او افزود: طبال ها یک متر عقب تر از کرنازنان و در سمت چپشان می نشینند.

وی ادامه داد: در ماه های محرم و صفر و روزهای سوگواری نقاره زنی به هیچ وجه در حرم مطهر رضوی انجام نمی گیرد اما در مناسبت هایی مانند ولادت ائمه اطهار، اعیاد و جشن های مذهبی نقاره زنی علاوه بر آن دو نوبت معمول در روز (خدمت معمولی) دو نوبت دیگر که به نام ˈنقاره خانه عیدˈ گفته می شود، انجام می گیرد که زمان مربوط به یک ساعت پس از طلوع آفتاب و یک ساعت پس از غروب آفتاب می شود.

وی اظهار داشت: نقاره زنی در حرم مطهر رضوی همچنین در زمان ظهور کرامت یا شفاگیری بیماری از امام رضا (ع)، روزهای سلام خاص و زمانی که مدیران اماکن متبرکه از روی شمایل حضرت علی (ع) و حضرت رضا (ع) پرده برمی دارند، به اسم ˈنقاره خانه سلامˈ به مدت نیم ساعت انجام می گیرد.

پژوهشگر فرهنگ و آیین های حرم مطهر رضوی گفت: در ماه رمضان نقاره زنی در دو نوبت انجام می گیرد که یک زمان مربوط به نیم ساعت قبل از اذان صبح به نام ˈنقاره خانه سحرˈ به مدت نیم ساعت می شود و دیگری پیش از غروب آفتاب به نام ˈنقاره خانه افطارˈ به مدت نیم ساعت است.

منبع:ایرنا